Uitgelicht! Louter voordelen van nieuw keuzedeel Scheepsreparatie en -modificatie

19 januari 2021

De mbo-opleidingen Scheepsmetaalbewerker (niveau 2) en Scheepsbouwer (niveau 3) faseren uit. Lang leve het nieuwe keuzedeel Scheepsreparatie en -modificatie! “Het klinkt tegenstrijdig, maar dit biedt meer dan we ooit hadden.” De directe aanleiding om het bestaande onderwijs om te vormen naar een keuzedeel is tweeledig; er zijn maar twee mbo-scholen in heel Nederland die de opleidingen Scheepsmetaalbewerker en Scheepsbouwer bieden. En die twee – de ROC’s Friese Poort en DaVinci – hadden samen maximaal dertig studenten, een bijna te verwaarlozen aantal. Met dit lage aantal studenten komt de bekostiging door de overheid in gevaar", zegt Annette Opstal, Human Capital Manager van NMT. “En om dat onderwijs als sector zelf te financieren is eigenlijk niet haalbaar. Dus ontstond de noodzaak om het anders in te richten.”

Geen eenduidigheid

Een andere factor die een rol van betekenis speelt, is het feit dat een groot deel van de BBL-studenten (beroepsbegeleidende leerweg: 4 dagen werken, 1 dag naar school) dat in de scheeps- en jachtbouw werkt, dit via andere ROC’s doet als student van de mbo-opleidingen (Allround) Constructiewerker. De sectorspecifieke kennis en vaardigheden die de sector vraagt, krijgen zij op hun algemene opleidingen niet aangereikt en worden dus ook niet getoetst. Hierdoor is het voor de scheepswerven vaak onduidelijk of een student over die specifieke kennis en vaardigheden beschikt. “De algemene opleidingen hebben een heel ander curriculum en examen. Natuurlijk leren ze het vak op de werf, maar wat precies blijft soms onduidelijk. Er is dus geen eenduidigheid; je weet als werkgever niet zeker wat ze kennen of kunnen.”

Het keuzedeel

Een mbo-opleiding bestaat uit drie onderdelen: een basisdeel, een profieldeel en een keuzedeel. Met die laatste kan de student zich verbreden, verdiepen of voorbereiden op een vervolgopleiding. Een student heeft een grote mate van vrijheid in welke keuzedelen hij kiest, maar het volgen van een keuzedeel is wel wettelijk verplicht. Sinds 2018 moet een student er ook een voldoende voor scoren wil hij zijn diploma halen. Daarvoor was dat niet het geval. “Dat opende de deur naar het opzetten van een specifiek keuzedeel Scheepsreparatie en -modificatie."

Sectorbreed gedragen

Opstal betrok de sector om samen tot een gefundeerd plan te komen. Samen met scheepswerven, onderwijsinstellingen en brancheorganisaties werd een verzoek ingediend bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. “Je moet aantonen dat het initiatief sectorbreed gedragen wordt en dat er geen overlap is met ander onderwijs.” Dat laatste is overigens nog wel het geval, omdat de twee opleidingen bij Friese Poort en DaVinci nog bestaan. “Maar die faseren uit met de komst van het keuzedeel.” Eind oktober gaf de minister groen licht.

Alle vakinhoudelijke elementen

Het nieuwe keuzedeel Scheepsreparatie en -modificatie biedt een sectorspecifieke verdieping voor de scheeps- en jachtbouw binnen de opleiding metaalbewerking. Het omvat alle vakinhoudelijke elementen uit de twee opleidingen. De werkprocessen die centraal staan in de nieuwe opleiding zijn: het voorbereiden en uitvoeren van reparatie- en modificatiewerkzaamheden; het meten, controleren en testen van die werkzaamheden en het afronden ervan. Het keuzedeel staat gelijk aan 480 uren studietijd en zal waarschijnlijk aangeboden worden in het tweede studiejaar. De ROC’s Friese Poort en DaVinci willen het nieuwe keuzedeel zo snel mogelijk aanbieden. Opstal: “Andere ROC’s kunnen een beroep doen op deze scholen om het keuzedeel ook beschikbaar te maken voor hun studenten. Door de schaarste aan vakdocenten is samenwerking op specialistische keuzedelen namelijk noodzakelijk.” Het ligt voor de hand dat bedrijven hun BBL-studenten wijzen op de mogelijkheid van het nieuwe keuzedeel. "Dat deze branchespecifieke opleidingen in de metaal straks niet meer bestaan, klinkt als een nadeel. De voordelen zijn echter evident: de bekostiging blijft behouden en de vereiste kennis en kunde wordt beter vastgelegd én geëxamineerd. Door het aan te bieden als keuzedeel wordt het bereik veel groter, omdat je het vanuit diverse opleidingen kunt volgen. We verwachten nadrukkelijk meer studenten. Daarnaast is het keuzedeel toegankelijk voor werkenden en zij-instromers die een certificaat kunnen behalen."

Maritiem-technische opleidingen in Nederland

De volgende ROC’s bieden een maritiem-technische opleiding: Scheepvaart- en Transport College (STC) Rotterdam, ROC Friese Poort en Metaal en Scheepsbouwopleidingen (MSO) Groningen opleidingen op niveau 2, 3, en 4. Friese Poort Sneek en DaVinci Dordrecht bieden het nieuwe keuzedeel Scheepsreparatie en -modificatie. Doorstroommogelijkheden zijn er op de hbo-instellingen Rotterdam Mainport Institute en NHL Stenden Leeuwarden. Dit artikel is verschenen in het december 2020 nummer van het NMT Magazine. Auteur is Pieter Pulleman.