NMT Netwerkbijeenkomst paneldiscussieleden zoeken naar mogelijkheden om China een koekje van eigen deeg te geven

24 november 2022

Zonder twijfel was de paneldiscussie over de toenemende invloed van China, het belangrijkste programma onderdeel op de NMT Netwerkbijeenkomst die op 24 november plaatsvond bij Zwijnenburg. Het familiebedrijf, scheepswerf & machinefabriek in één, verwelkomde een kleine 200 gasten op haar werf. In het panel mocht natuurlijk professor Jonathan Holslag niet ontbreken. Chinaspecialist en geopolitiek adviseur, verbonden aan de Vrije Universiteit van Brussel. Ook zitting had René Berkvens van Damen Shipyards, tevens voorzitter van SEA Europe. Vanuit het mkb bezette Terry van Velzen, algemeen directeur van Praxis Automation Technology, een stoel. Door Jeanine Kwakernaak Inmiddels hoef je eigenlijk niemand in de maritieme industrie meer uit te leggen waarom China een bedreiging is. Iedereen voelt de druk, proeft het dilemma. Zo ook Terry: “De helft van mijn afzetmarkt bevindt zich in China, vijftig procent van onze inkoop vindt ook plaats in China. China is voor ons een aantrekkelijke partner; als klant en als toeleverancier. Maar ook een gevaarlijke partner.” De toon is gezet. René geeft aan met enige frustratie te kijken naar China. We zijn vanuit SEA Europe en voorgangers, al bijna dertig jaar bezig om aan te tonen aan de Europese Unie en onze overheden dat er sprake is van een ongelijk speelveld. De Europese Commissie onderkent dat inmiddels, maar er worden nog geen concrete stappen ondernomen. Ondertussen wordt steeds meer duidelijk over de plannen van China, onder andere op het vlak van strategische autonomie.” Gespreksleider Sander den Heijer, sectormanager bij NMT, gooit nog wat olie op het vuur door aan te geven dat er sprake is van grote Chinese inmenging in organisaties die zich bezighouden met het ontwikkelen van standaarden. Denk aan ISO. De ambities komen duidelijk naar voren in het Chinese strategiedocument ‘China Standards 2035’. Jonathan geeft aan dat China nu vooral technologische standaarden ontwikkelt voor de eigen markt: “Maar, dat is slechts een tussenstapje. Ze willen die op termijn ook introduceren in bijvoorbeeld de IMO.”

China wil ook de 'kroonjuwelen' inpikken

China is heel goed geworden in het bouwen van schepen. Ze hanteren lage winstmarges van 3 tot 4 procent en soms wordt zelfs helemaal geen winst gemaakt. Jonathan: “Inmiddels is duidelijk geworden dat de Chinese overheid op de lange termijn wil doorbreken naar de kroonjuwelen van de maritieme industrie. Dan heb ik het vooral over de speciale schepen die wij bouwen in Nederland en Europa. Je moet de tijd nemen om te lezen wat ze schrijven. In de komende jaren wil China af van spelers zoals u hier. Ze willen nu graag met je samenwerken, kennis opdoen. En dan na een tijdje zeggen ze ‘dankjewel voor de samenwerking, we kunnen het nu zelf’. Gewilde Europese technologie willen ze binnenlands maken. Ze streven naar onafhankelijkheid van ons als Europeanen met onze dure technologie. China is bijzonder open over hoe ze ons gaan belazeren.”

Innovatie als uitweg

Terry geeft aan dat je heel waakzaam moet zijn in het zakendoen met China. En ondertussen moet je je richten op innovatie. Blijf steeds een paar stappen voorop lopen. “Maar we kunnen nog zo voorzichtig zijn, de overheid moet ons met industriepolitiek ondersteunen.” Jonathan vult aan: “De overheid moet vooral ook, heel praktisch, optreden tegen cyberaanvallen die uit zijn op ons intellectueel property.” René: “De belangen in het zakendoen met China zijn voor veel van ons inmiddels zo groot, dat je niet zomaar kunt zeggen; in zijn achteruit. We moeten een lijst maken met onze strategische maritieme onderdelen en starten met die te beschermen. Bijvoorbeeld door de eis te hebben dat 75% van de toegevoegde waarde binnen die maritieme onderdelen vanuit Nederland of Europa moet komen. Nog wel concurrentie dus maar vooral binnen Europa.” Jonathan geeft aan: “Als je voor 30 tot 40 procent afhankelijk bent van China, dan heb je een probleem. Als je teveel leunt op een regio die geopolitiek instabiel is, ben je dom bezig.”

Wederkerigheidsprincipe direct toepassen

Kees-Jan Mes van Pon Power, stelt een vraag vanuit de zaal met betrekking op wederkerigheid. Wat houdt ons tegen om het principe van wederkerigheid vanaf nu meteen toe te passen? Jonathan draagt diverse argumenten aan en besluit dat er sprake is van een gebrek aan politieke moed. We hebben daarnaast net iets te weinig visie, te weinig geld. Als we niet uitkijken blijven we steeds maar achter de Chinezen aanhollen en laten we alles maar gewoon gebeuren.”

'Zet in op betere financieringsmogelijkheden voor reders'

Niet alleen de scheepsbouwers en maritieme toeleveranciers zien het gevaar op zich afkomen, ook de reders voelen de dreiging. Annet Koster, directeur van de redersvereniging zit in de zaal en geeft aan: “Het gros van de reders wil graag in Nederland of in de EU bouwen. Daar zitten alleen allerlei haken en ogen aan, neem alleen al de financiering, die moeilijk rond te krijgen is. Als de Europese Commissie alleen al op dat vlak ons zou ondersteunen, dan is er veel meer mogelijk.” Jonathan knikt hoopvol: “We zitten allemaal in hetzelfde bootje en we moeten nadenken over oplossingen.” Nog iemand uit het publiek mengt zich in de discussie. Hij kaart aan dat China er met al onze grondstoffen vandoor gaat. Jonathan reageert: “Als we de industrie steeds meer in handen van China geven, dan gaan ze natuurlijk ook met onze grondstoffen aan de haal. Voor je weet belandt je in een vicieuze cirkel. Uiteindelijk zal de overheid met ons stappen moeten ondernemen, anders eindigen we als industrie, als mkb-bedrijven, als de naakte keizer."